Sprawdź bibułę
Na tej stronie możliwe jest sprawdzenie czy pobrana w szpitalu bibułka z krwią dotarła do laboratorium wykonującego badania przesiewowe noworodków. Krew na badanie przesiewowe pobierana jest w szpitalu w którym urodziło się dziecko zwykle w 3 lub 4 dobie życia. Po pobraniu bibułka z krwią przesyłana jest to jednego z sześciu laboratoriów. Przesłanie bibułki ze szpitala do laboratorium zajmuje średnio od 1 do 3 dni, ale w skrajnych przypadkach nawet do 7 dni.
Możliwe jest również sprawdzenie czy do laboratorium dotarła bibuła z powtórnym pobraniem krwi noworodka, wysłana od Państwa, na prośbę laboratorium. Przesłanie bibułki zwykłą pocztą może potrwać nawet do 7 dni.
Proszę wpisać kod z etykiety bibułki - etykieta jest wklejona do Książeczki Zdrowia Dziecka. Kod bibuły składa się
wyłącznie z liter i cyfr. Format kodu (czyli układ liter i cyfr) może być tak jak przykładowe kody poniżej ('A' oznacza dowolną literę):
AA0021 - format bez znaku sumy kontrolnej (dla bibuł pobieranych przed rokiem 2010),
A0A0103 - format ze znakiem sumy kontrolnej - ostatni znak (litera lub cyfra),
012345 - format kodu dla bibuł na powtórne pobranie,
AAA006 - format kodu dla bibuł monitorowania leczenia PKU.
Definicja badań przesiewowych
Badanie przesiewowe jest postępowaniem profilaktycznym, które polega na wstępnej identyfikacji choroby lub stanu zdrowia za pomocą testów analitycznych, badań klinicznych lub innej procedury, przed wystąpieniem objawów klinicznych choroby, tj. w fazie przed rozwojem zmian lub uszkodzeń nieodwracalnych. Badanie przesiewowe może obejmować całą populację lub populację "podwyższonego ryzyka".
Badania przesiewowe noworodków są to masowe badania przesiewowe obejmujące wszystkie noworodki. Badania te mają na celu wczesne wykrycie niektórych wrodzonych wad rozwojowych noworodka i wdrożenie postępowania leczniczego.
Badania przesiewowe umożliwiają wykrycie chorób, które nie dają charakterystycznych objawów klinicznych (lub objawy pojawiają się zbyt późno aby podjąć skuteczne leczenie), a brak leczenia prowadzi do zaburzeń rozwoju, ciężkiego upośledzenia umysłowego a nawet śmierci. Wczesne (w pierwszych tygodniach życia) wykrycie tych chorób umożliwia uratowanie wielu dzieci przed zaburzeniami rozwoju, przed trwałym ciężkim upośledzeniem umysłowym lub umożliwia znaczne podniesienie jakości życia i przeżywalności.
Kryteria wyboru badania przesiewowego
Podstawowymi kryteriami wprowadzenia badań przesiewowych były kryteria ekonomiczne, w tym częstość występowania choroby w populacji, oraz dostępność leczenia i opieki. Obecnie w miarę rozwoju medycyny i technik analitycznych konieczna jest rewizja poglądów na temat kryteriów dla prowadzenia badań przesiewowych, tak aby czynnik ekonomiczny nie dominował nad czynnikiem ogólnie pojętej etyki lekarskiej.
Podstawowe kryteria włączenia badania do powszechnych badań przesiewowych:
Krótka historia badań przesiewowych
Badania przesiewowe stanowią zintegrowany wieloetapowy system, obejmujący oddziały noworodkowe, położne środowiskowe, pocztę, personel administracyjny, laboratoria analityczne oraz lekarzy pediatrów. Organizacja badań przesiewowych musi zapewnić sprawne działanie całej procedury, objęcie wszystkich noworodków badaniem przesiewowym oraz maksymalne wyeliminowanie błędów technicznych, tak aby nie „zgubić” dziecka chorego. Z retrospektywnych analiz wykonanych we Francji i Stanach Zjednoczonych wynika, że 3-6% dzieci z hipotyreoza lub fenyloketonurią było „zgubionych” wskutek błędów technicznych lub biologicznych.
W Polsce badania przesiewowe oparte są na systemie opracowanym w Instytucie Matki i Dziecka i są finansowane bezpośrednio przez Ministerstwo Zdrowia. Bazuje on na komputerowej kontroli wszystkich etapów przesiewu, począwszy od pobierania próbek krwi na bibułę aż do finalnej diagnozy lekarza prowadzącego diagnostykę potwierdzajacą. Podstawą bezpieczeństwa systemu jest wprowadzenie potrójnych etykiet z kodem paskowym oraz standardowych bibuł do pobrań
Etykiety z kolejnymi numerami są rejestrowane w laboratorium przesiewowym, tak jak druki ścisłego zarachowania i przypisywane poszczególnym oddziałom noworodkowym przed ich wysłaniem z ośrodka przesiewowego. Etykieta składa się z 3 części. Pierwsza część, z kodem paskowym jest naklejana na bibułę po wpisaniu danych dziecka przed pobraniem krwi, druga część jest wklejana do książeczki zdrowia dziecka (zamiast tradycyjnego wpisu) i stanowi dowód pobrania próbki dla rodziców, lekarza lub pielęgniarki w czasie wizyty patronażowej. Trzeci odcinek pozostaje wklejony do rejestru szpitalnego pobrań krwi do badań przesiewowych. Wszystkie dalsze operacje z próbką krwi dziecka pobraną na bibułę odbywają się pod kontrolą komputera z automatycznym odczytem kodów paskowych.
Rejestr komputerowy etykiet oraz bibuł z próbkami krwi umożliwia kontrolę wszystkich etapów badań przesiewowych, w tym pobrania krwi od noworodków, wykonania testów, powiadomienia rodziców oraz wykonania diagnostyki potwierdzającej przez lekarza. Dopiero zarejestrowanie informacji o diagnozie kończy badanie przesiewowe. Program komputerowy „Neobase” stosowany jest we wszystkich ośrodkach przesiewowych wykonujących badania w kierunku hipotyreozy i fenyloketonurii.
Stosowany system pozwolił na objęcie wszystkich noworodków badaniami przesiewowymi przez kontrolę wysyłanych ze szpitali przesyłek z bibułami i praktyczne wyeliminowanie błędów tzw. technicznych, w tym błędów ludzkich. W tabeli przedstawiono typowe błędy w badaniach przesiewowych oraz ich eliminację przez system stosowany w Polsce.
Odpowiedzi na najczęstsze pytania
Badania przesiewowe noworodków są to masowe badania obejmujące wszystkie noworodki. Badania te mają na celu wczesne wykrycie niektórych wrodzonych wad rozwojowych noworodka i wdrożenie postępowania leczniczego.
Badania przesiewowe są wykonywane ponieważ wykrywane wady rozwojowe są praktycznie nierozpoznawalne podczas badania lekarskiego, a pozostawione bez leczenia prowadzą do upośledzenia rozwoju umysłowego i fizycznego.
Tylko wczesne leczenie, rozpoczęte w pierwszym miesiącu życia pozwala na uratowanie dziecka przed ciężkim upośledzeniem umysłowym lub licznymi hospitalizacjami bez ustalenia właściwego rozpoznania, ciężkim niedożywieniem, obturacyjną chorobą płuc, zakażeniami układu oddechowego.
Badania przesiewowe noworodków w Polsce są bezpłatne.
Podstawą prawną do wykonywania badań przesiewowych jest art. 48 ust. 1 i art. 48b ust. 1b ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środkĂłw publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 146).
Badania przesiewowe noworodków są w całości finansowane przez Ministerstwo Zdrowia (nie dotyczy to wykrywania wad słuchu).
W tej chwili w Polsce wykonywane są badania mające wykryć następujące choroby:
W przypadku hipotyreozy i fenyloketonurii istotne jest jak najwcześniejsze ich wykrycie. Jeśli leczenie jest podjęte odpowiednio wcześnie (tj. przed upływem miesiąca od urodzenia) to dziecko rozwija się prawidłowo bez upośledzenia umysłowego.
W Polsce częstość występowania wad wrodzonych objętych badaniami przesiewowymi wynosi (w przybliżeniu):
Szpital
Dodatkowa bibuła wysyłana jest do rodziców w przypadkach gdy:
Należy tu podkreślić, że wynik analityczny „na granicy normy” może być spowodowany przez wiele czynników, dlatego w celu uniknięcia błędu oraz niepotrzebnego wzywania dziecka do lekarza, najpierw powtarza się analizę z nowej próbki krwi. W zdecydowanej większości przypadków (powyżej 98%) wynik ponownej analizy pozwala na jednoznaczne wykluczenie choroby.
Uwaga! W przypadku bliźniąt, trojaczków, itd. gdy wynik jest graniczny tylko u jednego z noworodków to czysta bibuła jest wysyłana do każdego z noworodków, aby uniknąć pomyłki przy identyfikacji noworodka.
Wezwanie dziecka oznacza znaczne prawdopodobieństwo wystąpienia wady wrodzonej. W grupie dzieci wzywanych potwierdzenie uzyskuje się u 25% - 50% dzieci
Krew nie może być pobrana przed upływem drugiej doby od urodzenia (czyli przed upływem 48 godziny od urodzenia) gdyż funkcjonowanie organizmu noworodka nie jest jeszcze ustabilizowane.
W
przypadku hipotyreozy stężenie hormonu TSH w pierwszej dobie jest
wysokie u wszystkich noworodków i stopniowo obniża się w kolejnych
dobach. Zbyt wczesne pobranie krwi powoduje więc, że wynik badania jest
podwyższony (czyli na granicy normy lub poza normą) i niepotrzebnie
niepokojeni są rodzice dziecka.
W przypadku fenyloketonurii, w pierwszych dobach po urodzeniu organizm noworodka zawiera jeszcze enzymy dostarczone z organizmu matki, które zapewniają prawidłową przemianę fenyloalaniny. Poziom fenyloalaniny podnosi się dopiero w miarę karmienia chorego noworodka, Stąd zbyt wczesne pobranie krwi (przed upływem 48 godziny od urodzenia) powoduje, że wynik badania nie odzwierciedla metabolizmu u noworodka, co może spowodować „zgubienie” dziecka chorego na fenyloketonurię (gdyż stężenie fenyloalaniny wzrosło już po pobraniu krwi na badanie).
Najprostszym i najszybszym sposobem jest sprawdzenie czy w Książeczce Zdrowia Dziecka odnotowany jest fakt pobrania krwi na badania. Od połowy roku 1995 w całej Polsce funkcjonuje jednolity system oznaczania próbek krwi (bibuł) za pomocą samoprzylepnych etykiet z numerem próbki.
Etykieta składa się z trzech części: część z wydrukowanym kodem paskowym jest przyklejana na bibułę, druga część jest wklejana do rejestru szpitalnego a trzecia część jest wklejana do Książeczki Zdrowia Dziecka (na etykietę dopisywana jest tylko data pobrania krwi).
Szpital otrzymuje etykiety z laboratorium do którego wysyła próbki krwi. Obieg etykiet jest nadzorowany przez specjalny program komputerowy, którego jedną z funkcji jest śledzenie czy wszystkie wysłane do szpitala etykiety powróciły naklejone na bibułę.
Dodatkowo na początku tej strony możliwe jest sprawdzenie czy bibuła z kodem wklejonym do Książeczki Zdrowia Dziecka dotarła do laboratorium gdzie wykonuje się badania przesiewowe.
W Polsce (od 2024r.) działa sześć regionalnych ośrodków badań przesiewowych:
Instytucją organizującą i koordynującą badania przesiewowe w Polsce jest:
Instytut Matki i DzieckaInstytut Matki i Dziecka
ul. Kasprzaka 17a
01-211 Warszawa
tel. 22-32-77-161
Dr Mariusz Ołtarzewski
Zakład Badań Przesiewowych i Diagnostyki Metabolicznej
Instytut Matki i Dziecka